Morgan-fabriek

Malvern Link (UK)


 
●  Rondleiding door de fabriek
●  Ambachtelijke werkwijze
●  De eigenzinnigheid van een merk
●  Verleden, heden en toekomst
●  Nieuwe modellen op komst


augustus 2009, laatste aanvulling maart 2019

Oud en excentriek, maar nog volop levensvreugde

In 1909 maakte Henry Frederick Stanley Morgan (1881-1959) zijn eerste auto. Onder leiding van zijn kleinzoon maakt het bedrijf nog altijd auto’s, op een geheel eigen, unieke wijze. Het familiebedrijf is de enig overgebleven, puur Britse autofabriek van enige betekenis. Handwerk en ambachtelijkheid vieren er nog altijd hoogtij. Een Morgan is geen auto als alle andere. Een Morgan is uniek, in opzet, vorm en bouwwijze. Wetten van productiviteit en efficiency krijgen in de fabriek een heel andere invulling dan elders. Genoeg reden om af te reizen naar Malvern Link en op bezoek te gaan bij de honderdjarige.
 

Als je niet beter weet, verwacht je achter deze muur geen autofabriek. 

Het plaatsnaambord zegt genoeg. Hoewel het officiële adres Pickersleigh Road is, staat het bedrijf aan de Avenue.

Om twaalf uur gaat de mobiele telefoon van Graham Turner. De receptie aan de lijn. Waar hij blijft. Er staat een groep bezoekers te wachten voor een rondleiding door de fabriek. “Just a minute, I’m in the museum”. Hij is bezig de tweede rondleiding op deze maandagmorgen af te ronden als hij wordt opgeroepen voor de derde. Het is wat uitgelopen. Dat heeft niet aan de twee ouderen gelegen die alleen nog met een stok vooruit kunnen. Het waren de vele vragen en het enthousiasme van de verteller om daar uitvoerig op in te gaan. Onze gids, eigenaar van drie Morgans, is na zoveel jaren met het bedrijf vergroeid.
“Take as many pictures as you like”, zei hij anderhalf uur geleden. “Ask anything you want to know”. Die boodschap is door de vijftien bezoekers opgepakt, al heeft de baby in een draagzak alleen een passieve rol gespeeld.
 

Slecht ter been of nog in een draagzak? Bij Morgan staat een fabrieksbezoek voor iedereen open.

Anders
Een baby in een autofabriek? Mensen die slecht ter been zijn? Foto’s maken? Bij iedere andere autofabriek is dat onmogelijk. Bij Morgan is het anders. Alles is anders. Nergens ter wereld worden auto’s gemaakt zoals hier. En dat al decennia lang. Er wordt gewerkt alsof de tijd heeft stilgestaan en procesautomatisering een vloek is. Het lijkt een reis terug in de tijd. Toch is dat beeld enigszins vertekend. Er is de laatste jaren wel degelijk gemoderniseerd. Productietechnieken zijn aangepast. Kostte het vroeger veertig dagen om een auto te maken, tegenwoordig zeventien. Er is geïnvesteerd in een compleet nieuwe lakstraat. Meer dan in het verleden wordt afgewogen wat de fabriek zelf maakt en wat wordt ingekocht. Deze eeuw zijn al meer nieuwe modellen geïntroduceerd dan in de tweede helft van de vorige. Maar de basis van de productie is nog altijd een klassiek gelijnde sportwagen, opgebouwd rond een houten frame van geïmpregneerd essenhout met een handgeklopt, aluminium koetswerk. De ordergegevens en door de klant gekozen specificaties staan niet in een elektronisch dossier, maar in een stapeltje papieren in een plastic hoesje.
 

De fabriek ziet er al even oud uit als de klassieke modellen die Morgan er maakt.

Enkele jaren geleden werd achter de fabriek een bezoekerscentrum ingericht. Zoek er niet naar veel luxe.

Bedevaartsoord
Sinds jaar en dag staat de fabriek in Malvern Link, aan de Pickersleigh Avenue, hoewel het postadres Pickersleigh Road is. Om precies te zijn: sinds 1919. Malvern Link ligt zo’n zestig kilometer ten zuidwesten van Birmingham. Voor liefhebbers van het merk is het een bedevaartsoord. Iedere bezitter en rijder is per definitie een liefhebber. Een dergelijke auto koop je niet uit rationele overwegingen. Voor een gewoon vervoermiddel wil je niet vier jaar op een wachtlijst staan. De verering kwam op 2 augustus van dit jaar tot uiting bij de bijeenkomst ter ere van het honderdjarig bestaan van het merk. 3200 Morgans uit 28 landen hadden zich verzameld. Dat is tien procent van alle auto’s die ooit zijn gemaakt. Direct daarna bedankte de fabrikant op de startpagina van de website voor dit geweldige eerbetoon. Morganrijders vormen één grote familie. Dat past bij het bedrijf. Nog altijd is het een familieonderneming, sinds een paar jaar aangevoerd door Charles Morgan, kleinzoon van de oprichter.
 

De hal van het bezoekerscentrum met een aantal actuele modellen.

Rechts de 'normale' tweezitter, links de vierpersoons uitvoering. Het onderstel en de spatborden zijn gelijk.

Naast het traditionele model levert Morgan de modernere Aero 8.

Voor de echte liefhebber is er voor zoon- of dochterlief een kleine Morgan voor bijna 500 pond. 

Morgan heeft net de festiviteiten van het eeuwfeest achter de rug.

Een schaalmodel in de vitrine geeft zicht op het verleden.

Met de driewieler met motor aan de buitenkant maakte Morgan in de jaren dertig furore.

En dit model werpt een blik in de toekomst. Weg met de tradities!

Bezoekerscentrum
Achter de fabriek is een bezoekerscentrum. Het is eenvoudig van opzet. In de centrale hal staan de actuele modellen en twee grote schaalmodellen die verwijzen naar verleden en toekomst. Dit is het startpunt van de rondleidingen. De receptioniste houdt de reserveringen in de gaten. Deze maandagmorgen valt het werk haar zwaar. Ze straalt uit de beginnende werkweek als een enorme last te zien.
Onderdeel van het centrum is een klein museum. Fotopanelen geven een overzicht van de historie. In 1909 maakte Henry Frederick Stanley Morgan - steevast aangeduid als H.F.S. - zijn eerste auto. Het is een eenpersoons driewieler die tot opmerkelijke prestaties in staat is. Een echte auto kun je het nauwelijks noemen. De voorwielophanging is echter uniek en het ontwerp daarvan kenmerkt de Morgans tot op de dag van vandaag. Met een volgend ontwerp met twee zitplaatsen start de serieproductie. Morgan maakt naam als producent van een goedkoop vervoermiddel. Sportieve aspiraties zijn het jonge merk echter niet vreemd.
In 1912 wordt de Morgan Motor Company officieel opgericht. Al snel volgt de Eerste Wereldoorlog. Het bedrijf raakt betrokken bij de oorlogsproductie. In 1918 hervat Morgan het maken van auto's. Er komen vierzitters. De fabrieksruimte is te klein en de onderneming verhuist naar de huidige locatie. Met vijftig auto’s per week is Morgan op dat moment één van de massaproducenten van Engeland!

Pas in 1936 kwam een vierwieler in beeld. De basisvorm van het model veranderden daarna niet meer. 

Dit zijn de grilles die in de loop der jaren zijn gebruikt. Net niet op één hand te tellen.

Twee historische driewielers zijn de enige auto's in het museum.

De opbouw van het koetswerk wordt in een vitrine nog eens uitgelegd. Decennia lang is er weinig veranderd.

Aan de muur is de historie teruggebracht tot twee affiches.

Vier wielen
Pas in 1936 verschijnt de eerste auto met vier wielen. Sindsdien is de vormgeving in grote lijnen onveranderd gebleven, net als de bouwwijze. De driewielers blijven trouwens tot begin jaren vijftig in productie. Naar de normen van nu is de werkwijze archaïsch. Niemand zal het tegenspreken. In de jaren negentig krijgt de familie in het BBC-televisieprogramma Trouble Shooter van een organisatieadviseur het dringende advies het roer om te gooien. De werkwijze is achterhaald en niet langer levensvatbaar. De familie is het hiermee oneens en volgt het advies niet op. Als reactie op de uitzending stijgt opeens het aantal orders. Morgan is tegendraads, maar inmiddels wel de enige overgebleven zelfstandige Engelse autofabriek van enige betekenis. Dat betekent concreet een jaarproductie van 750 auto’s.
Het museum is het eindpunt van de rondleiding. Graham beveelt de winkel aan voor het geval je nog wat herinneringen mee naar huis wilt nemen. Het assortiment loopt uiteen van shawls, petten en bodywarmers tot boeken, DVD’s, schaalmodellen en porselein met Morgan-logo. Je bent liefhebber of je bent het niet. Voor kinderen is er zelfs een trapauto. Prijs: een kleine 500 pond. Alle spullen zijn ook via de webwinkel te koop. Het is ongetwijfeld een mooie extra inkomstenbron.
 

Tegenover de oude fabriekshallen werd een paar jaar geleden een moderne lakstraat gebouwd (rechts).

Dit aanzien is al decennia lang onveranderd, zij het dat de auto's (licht) aan de eisen van de tijd werden aangepast.

Luxe fabriekshallen passen niet bij het merk.

In de eerste hal staan wat historische modellen, daarnaast de auto's die wachten op aflevering.

Grasveld
Anderhalf uur eerder heeft Graham ons via een asfaltpaadje door een grasveld meegenomen van het bezoekerscentrum naar de fabriek. Het miezert een beetje, maar het is slechts een paar minuten. In de eerste oude fabriekshal begint het programma met een DVD-presentatie. Charles Morgan vertelt iets over de filosofie van het bedrijf en over de auto’s. Hij nodigt de aanwezigen uit zelf verder te kijken.
Het vertrekpunt is de samenstelling van het onderstel. Morgan maakt het basisgeraamte tegenwoordig niet meer zelf, maar koopt het in. Eén werknemer gaat vervolgens aan de slag om alle technische componenten aan te brengen. Dat duurt een dag en een uur. De motoren komen van Ford en van BMW, maar die merknamen laat Morgen verdwijnen door er een eigen merkplaatje overheen te zetten. De achterwielophanging met bladveren is zo uniek (lees: ouderwets) dat de onderdelen alleen nog in Australië te koop zijn. Het onderstel krijgt meteen wielen, zodat het van de ene hal naar de andere kan worden geduwd.
De bodem van de Aero 8 is aanmerkelijk ingewikkelder en lijkt minder op een ouderwets chassis. Een bedrijf buiten de deur maakt het in opdracht van Morgan.
 

Het aluminium onderstel wordt tegenwoordig door een toeleverancier aangeleverd.

De Aero heeft een moderner onderstel dan de klassieke modellen.

Op het onderstel staat wat voor een auto het moet worden: een 4/4 met links stuur en zwarte wielen (Black Wheels). 

Gaten boren is nog handwerk en geen zaak van computergestuurde machines.

De motoren komen onder meer van BMW, maar Morgan zet er het eigen naamplaatje op.

Afstapje
Graham waarschuwt voor het afstapje bij de deur naar de volgende hal. De volgende fase is de montage van de carrosserie. Vroeger waren onderstel en koetswerken van de vier- en achtcilindermodellen verschillend. Tegenwoordig zijn alle modellen in beginsel gelijk. Een uitvloeisel van enige vorm van rationalisatie. Alleen de vierpersoons versie heeft een andere opbouw. Graham bezweert ons dat er achterin voldoende zitruimte is. Zelfs een man van zijn postuur – één negentig en naar schatting minstens negentig kilo – vindt moeiteloos een comfortabele plek. Comfortabel naar de normen van Morgan uiteraard.
De carrosserie bestaat uit hout en aluminium. Het gelaagde hout wordt verlijmd, gebogen en in mallen gefixeerd. Als je wilt, kan het alle vormen aannemen. En bij Morgan willen ze dat. Ook het allernieuwste model bevat belangrijke houten elementen. Vakbekwame houtbewerkers monteren de onderdelen als volleerde meubelmakers tot een paskaar geheel.
 

Deze fabriekshal lijkt meer op een timmer- dan op een autofabriek. 

Graham legt met passie uit dat hout een prachtig materiaal is om mee te werken.

Aan de vorm is het bovenste deel van het koetswerk duidelijk te herkennen, al al ligt het werk ondersteboven.

Hout laat zich door vakmensen tot zulke mooie ronde vormen verwerken. Dit is een middenconsole.

Huid
In de tussentijd werken op de plaatafdeling ambachtskunstenaars aan de huid van de auto. Met hamer en mallen krijgt het metaal vorm. De platen worden eerst door een soort wringer gehaald en gebogen. Vervolgens wordt het geklopt, geschuurd, gevijld en aan elkaar geklonken of gelast. Als een spatbord niet helemaal past, knip je het gewoon met de hand een beetje bij. Persen bestaan niet, laat staan robots. Alles is handwerk, zij het dat de spatborden kant en klaar aankomen van elders. De motorkap is nog home made. Met behulp van een ouderwetse stansapparaat maken twee mannen de louvres, één voor één.
Aan de muren van de fabriek hangen de mallen van de carrosserieën van oudere modellen. Mocht je een ongeluk krijgen, dan kan een onderdeel op maat worden bijgemaakt.
 

Bij Morgan is vakmanschap nog altijd meesterschap. De spatborden worden buiten de deur geperst.

De basis voor zowel het klassieke model als de Aero is nog altijd van hout.

Hier komen koetswerk en onderstel bij elkaar.

De louvres worden een voor een gestanst. Zonodig wordt een spatbord met een metaalschaar op maat geknipt.

Een vierzitter (zie het verlengde achterstuk) in wording. 

Spuiterij
Als onderstel en koetswerk aan elkaar zijn geschroefd, gaan de Morgans naar de spuiterij, aan de overkant van het pad. Hoe kan het anders: ook het lakken is handwerk. Milieueisen hebben ouderwetse werkmethoden echter verdrongen. Er is fors geïnvesteerd in de nieuwe ruimte.
Na het lakken moeten de auto’s elf uur drogen, waarna koetswerk en spatborden weer worden gescheiden.
Het laatste onderdeel is de eindmontage. De klant bepaalt hoe de Morgan wordt aangekleed. De één is tevreden met een primitieve kap met drukknopen boven de voorruit, de ander wil toch een moderner versie. Twee dames zijn druk bezig met het naaien van de kappen. Even verderop zijn hun collega's in de weer met het bekleden van de stoelen. In de kast ligt een voorraadje leer en doek in verschillende kleuren.
Graham onderstreept nog maar eens dat de auto’s er wel traditioneel uitzien, maar voldoen aan alle eisen van de tijd. Hij wijst op de verstevigingsbalken in de deuren en de extra sterke raamomlijsting die klappen van opzij kan opvangen. De klassieke modellen voldoen echter niet aan de Amerikaanse eisen. Europa en Engeland (nog altijd twee verschillende grootheden!) zijn de belangrijkste afzetgebieden. Alleen in Engeland zelf heeft Morgan al achttien dealers.
 

Ook de eindmontage is puur handwerk.

De kappen en bekleding worden - uiteraard - met de hand genaaid. De klant kan kiezen uit vele kleuren.

Morgan biedt zowel simpele kappen met drukknoppen als modernere varianten aan. 

De stoelenafdeling.

Bezoekers krijgen alle ruimte om het maken van heel dichtbij te bekijken. Men is eraan gewend. 

Jonger
De Amerikanen hebben inmiddels wel kennis kunnen maken met de Aero, het jongere model. Hierbij zijn onderstel en koetswerk veel meer één geheel. De eindmontage vindt plaats in een afzonderlijke, nieuwe hal. Het is er lichter en opgeruimder. Vijf mensen werken tegelijkertijd aan dezelfde auto. Het was een revolutie aan de Pickersleigh Avenue. Sinds kleinzoon Charles de scepter zwaait, heeft het bedrijf geïnvesteerd in vernieuwing. Na de Aero 8 kwam de Aeromax met zijn typische opklapbare achterruitjes. De eerste gesloten Morgan sinds jaren. In 1964 had het merk al eens geprobeerd een gesloten coupé op de markt te brengen. Die poging mislukte jammerlijk. In drie jaar tijd waren er maar 26 geïnteresseerde klanten. Zelfs voor Morgan was dat te weinig. Voor de huidige coupé bestaat inmiddels een wachtlijst. Aanvankelijk zou het gaan om een eenmalig exemplaar, maar de reacties waren zó positief dat besloten werd een serie van honderd stuks te bouwen. De Aeromax behoeft gewenning. Graham geeft eerlijk toe dat het ook voor hem wennen was, maar zou zijn drie Morgans nu zo willen inruilen voor zo’n nieuw model.
Binnenkort introduceert Morgen weer een nieuwe type, de Aero SuperSports. Er zijn ook experimenten met een elektrische auto. Ieder bedrijf moet immers aan de toekomst denken, ook al lijkt het dagelijks werk zich nog zo in het verleden af te spelen.
 

Na het lakken worden de auto's zorgvuldig gepolijst.

Bijna klaar voor de klant.

Graham neemt afscheid en dankt voor de belangstelling, terwijl de productie langzaam verder gaat.

Achter de fabriek het nieuwste product: de Aeromax met twee opklapbare achterruitjes.

Belangstelling
Het telefoontje van de receptie is duidelijk. Graham moet naar een volgende groep bezoekers. De belangstelling voor dit bijzondere autobedrijf is groot. Het is een wereld die voor een nuchtere automobilist onbegrijpelijk is. Een Morgan is krap, rammelt, lastig te rijden en oncomfortabel. Nog altijd schijnen de cabrioletkappen niet al het water van een harde regenbui buiten te houden. Een auto van hout is écht niet van deze tijd, zou je denken. Bij Morgan is die echter van alle tijden. Nuchterheid past hier niet. Liefhebbers koesteren de onhebbelijkheden als karaktertrekken. Het zijn er velen, liefhebbers. Het is één grote familie, net als de 175 medewerkers. Soms is het werken bij Morgan van vader op zoon overgegaan. Er is één gezin waarvan vader, moeder en kinderen het brood bij Morgan verdienen.
Je moet wel vakman of -vrouw zijn, anders kun je hier niet terecht. Dat is wel duidelijk na deze rondgang door de decennia oude fabrieksgebouwen. Zelfs als de auto niet je eigen keuze is, je gaat er hier toch van houden. Morgan is oud, de auto en zijn makers zijn excentriek, maar er is nog volop levensvreugde. ■
 

Het koord met toegangskaart mag als souvenir mee naar huis. Morgan biedt in de winkel nog veel meer.

Hoe dan ook een bezienswaardigheid   Liefhebber Chris Booth heeft een fraaie collectie Morgan-driewielers. Ze staan opgeslagen in een schuur achter zijn huis die hij zelf een museum noemt.   augustus 2017

FEBRUARI 2011
Morgan zal op de autoshow van Genève een nieuw model introduceren waarmee het bedrijf terug in de tijd gaat: een driewieler die als twee druppels water lijkt op het model uit de jaren dertig, maar met moderne techniek en zodanig gebouwd dat aan de Europese en Amerikaanse veiligheidseisen is voldaan. Praktisch is het wagentjes natuurlijk niet. Morgan bouwt de auto voor mensen met gevoel voor nostalgie die vragen om puur rijplezier. Foto's: zie onderaan deze webpagina.

DECEMBER 2011
Ter ere van de 75e verjaardag van de 4/4 komt Morgan met een speciaal actiemodel, de 75th Anniversary Edition. Ten opzichte van de gewone 4/4 is de auto luxer en sneller. Onder de kap ligt een twee liter viercilinder met 157 pk en 187 Nm, goed voor een top van 189 km/u en een acceleratie tot honderd in 7,2 seconden. Op de motorkap is een streep met tekst aangebracht die duidelijk maakt dat dit het jubileummodel is. De naam 4/4 verwijst trouwens naar 4 wielen en 4 cilinders.
De Plus 8 komt opnieuw in productie; het onderstel van de Aero8 is gecombineerd met het klassieke koetswerk en - uiteraard - een achtcilinder motor (van BMW).  Foto's: zie onderaan deze webpagina.

FEBRUARI 2012
Weer een nieuw model, althans een nieuwe uitvoering: de Aero Coupé, de gesloten versie van de Aero Supersports. Anders dan de AeroMax zal deze uitvoering niet in een beperkte oplage worden gebouwd, maar net zoveel als er klanten voor zijn. Terug van weg geweest is de Plus 8, die voortaan de voorspatborden heeft die we ook van de Aero kennen. Foto's: zie onderaan deze webpagina.

MAART 2015
Morgan kondigt aan de productie van de Aero Coupé en Supersports te staken. De Aero8 wordt nieuw leven ingeblazen met een gewijzigd koetswerk. Foto's: zie onderaan deze webpagina.

MAART 2018
De Aero 8 wordt uit productie genomen. De achtcilinder motor van BMW voldoet niet langer aan de emissie-eisen.

MAART 2019
Morgan presenteert de Plus 6 als opvolger van de Plus 8 die uit productie is genomen. De auto heeft het herkenbare uiterlijk van een Morgan, maar onderhuids is er sprake van de nodige moderniseringen. Bovendien is de auto leverbaar met een hardtop, waardoor een coupémodel ontstaat. De motor van de zescilinder komt van BMW. Foto's: zie onderaan deze webpagina.
Vorig jaar zijn bijna 700 auto's verkocht, goed voor een omzet van 39 miljoen euro en een winst van 3,7 miljoen.

MAART 2019
Binnenkort heeft de familie Morgan het niet langer voor het zeggen. Investeringsmaatschappij Investindustrial is van plan een meerderheidsaandeel in het bedrijf te nemen.