Auto's van de paus Vaticaanstad-Rome (I)   ●  Historie van het pauselijk vervoer ●  Mercedes-Benz als prominent merk ●  Op maat gemaakte uitvoeringen ●  Achtergrond van de pausmobielen ●  Verscheidenheid aan modellen    april 2009 laatsts aanvulling oktober 2020

De Duitse sterren van het Vaticaan  

Staatshoofden, regeringsleiders, keizers en koningen: voor hun vervoer maken ze gebruik van luxe limousines, veelal aangepast aan de eigen wensen. Tot dit illustere gezelschap behoort zeker ook de paus, als leidsman van de katholieke wereldkerk. In de garage van het Vaticaan staan verschillende limousines. Maar voor bijzondere gelegenheden is er de auto die een eigen soortnaam heeft gekregen, de pausmobiel. Bij dat alles overheerst één Duits merk, dat van de driepuntige ster.

Op 19 april 2005 komt er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel in Rome. Er is een nieuwe paus gekozen, als opvolger van Johannes Paulus II. Een Duitse paus: kardinaal Joseph Ratzinger, geboren in Markt am Inn. Al jarenlang bekleedde hij een hoge positie in het Vaticaan en was vertrouweling van de paus. Een Duitser volgt een Pool op. Voordat Karol Wojtyla in 1978 tot het hoogste ambt in de Katholieke kerk werd geroepen, was de leider van de Heilige Stoel 455 jaar een Italiaan. De Nederlandse Adrianus VI was de laatste niet-Italiaanse paus.
Wat zijn vervoer betreft, ruilt Ratzinger zijn ‘privé’ Volkswagen Golf in voor een dienstauto. Maar het blijft vertrouwd-Duits, want al tientallen jaren is de dienstwagen een Mercedes-Benz. De verklaring is eenvoudig, volgens monseigneur Pietro Amato, curator van het historisch museum van San Giovanni di Laterano in een vraaggesprek met de Poolse televisie: “Deze auto’s zijn gewoon het best geschikt voor het doel en bieden de paus het meeste comfort”.
 

Tot de eerste auto's van het Vaticaan behoorden een Isotta Fraschini 8A en een Citroën C6.

Na de Citroën kwamen een Fiat en een Graham Paige.

Ongeluk
Ten tijde van het pontificaat van Pius XI (1922-1939) maakt de auto zijn opwachting bij het Vaticaan. Na een ongeluk met een koets, besluit de kerkvader tot gemotoriseerd vervoer. Opgegroeid in Noord-Italië, was hij als kind al gefascineerd door de races met snelle auto’s die in de buurt van zijn huis werden gehouden. De eerste pauselijke auto is een Isotta Fraschini 8A. Daarop volgde een Citroën C6, de enige auto die de voorschriften van het protocol strikt tot uitdrukking bracht. De luxueuze inrichting van het interieur volgde de richtlijnen voor pauselijke koetsen, met een troon, een voetenbank en een afbeelding van het Alziend Oog in de bekleding van het hemeltje (een mooi begrip in dit verband) van het achtercompartiment. Bij de volgende auto’s werd de traditie verbroken. De Fiat 525N en Graham Paige die volgden, waren veel zakelijker van karakter. Met die Graham Paige reisde Pius buiten het Vaticaan, waarmee hij na zeventig jaar de vrijwillige ballingschap van de pausen ophief. De ruzie met de Italiaanse staat over de zeggenschap van Rome had zijn voorgangers doen besluiten zich terug te trekken binnen de muren van het Vaticaan.
 

Mercedes-Benz doet in 1930 zijn intrede in het Vaticaan.

De Nürburg 460 was speciaal voor de paus ingericht met de zetel achterin.

De auto werd in de jaren '80 bij Mercedes Classic gerestaureerd.

Let op de twee kleine achterruitjes, aan weerszijden van de troon.

De Mercedes van voor de oorlog (links) werd na de oorlog ingeruild voor een Cadillac.

Mercedes
In 1930 komt de eerste Mercedes-Benz naar het Vaticaan, een type Nürburg 460. De Paus komt daarmee enkele jaren later in het
– dubieuze – gezelschap van wereldlijke gezagsdragers als Keizer Hirohito van Japan, de Duitse Keizer Wilhelm en de leiders van nazi-Duitsland. Zij kozen allen voor de auto met de ster op de radiator. De auto is voorzien van het systeem waarmee de chauffeur geluidloos opdrachten kan krijgen. Door middel van drukknoppen achterin gaat voorin een lampje branden: sneller, langzamer, stoppen, huiswaarts keren enz.
Het is niet helemaal duidelijk wat de reden van de verandering is, maar na de Tweede Wereldoorlog valt de keuze op een Amerikaanse Cadillac. Het merk Mercedes is vermoedelijk te beladen.
 

De 'Adenauer'-Mercedes in speciale pauselijke landaulette-uitvoering.

De pauselijke auto was gebaseerd op de speciale uitvoering voor de Duitse regering.

De staatsauto had een gewone achterbank, de auto van de paus één zetel. 

Op 17 december 1960 werd de nieuwe Mercedes aan de paus overgedragen. 

De Mercedes in gebruik door paus Johannes XXIII. 

Adenauer
Tijdens het pontificaat van Paus Johannes XXIII (1958-1963) maakt het Duitse merk zijn rentree. Als zijn officiële voertuig maakt de kerkvader gebruik van een verbouwde 300 Landaulette, een zogenaamde ‘Adenauer’ (genoemd naar de Duitse bondskanselier). Voor zijn opvolger Paulus VI (1963-1978) is er een Mercedes-Benz 600. Het model wijkt met zijn bijzondere deuropstelling sterk af van de ‘standaard’ 600. De auto maakt tegenwoordig deel uit van de historische collectie van het merk en heeft jarenlang tentoongesteld gestaan op de tweede verdieping van het oude museum in Stuttgart.
Naast en na de 600 waren er varianten op basis van eenvoudiger modellen, vaak uitgevoerd als laundaulette, zodat het publiek de belangrijke inzittende goed kon zien. Vandaag de dag gaat het om een omgebouwde S-klasse. Vanwege de veiligheid is bijvoorbeeld kogelwerend glas aangebracht. De pauselijke auto heeft als kenteken altijd SCV 1, waarbij de letters verwijzen naar de stadstaat (Stato della Città del Vaticano).
 

Na de 300 kwam in 1965 een speciale Mercedes-Benz 600 met extra grote achterdeuren.

De 600 was ook weer uitgevoerd als landaulette met neerklapbare kap.

Eën stoel achterin, maar twee hulpstoelen tegen de rijrichting in.

Van de zijkant gezien vallen de bijzondere verhoudingen van deze 600 op. 

De pauselijke Mercedes stond lange tijd in het voormalige Mercedes-Benz museum in Stuttgart.

In 1966 werd een 300SEL als landaulette afgeleverd; rechts de verlengde 300SEL van 1967 voor het vervoer van hoge gasten. 

In 1985 verving deze 500SEL de 600; geen landaulette, maar alleen een groot schuifdak achter.

Een latere S-klasse (1997), weer in de vertrouwde landaulette-uitvoering.

Pausmobiel
Naast de gebruikelijke dienstauto’s maakt de paus geregeld gebruik van een heel ander soort auto, de pausmobiel (Papamobile in het Italiaans). Het begrip ontstond tijdens het langdurige pontificaat van de reislustige Johannes Paulus II (1978-2005). Het soort auto bestond echter al langer, sinds een belangrijke omslag in de jaren zestig. Tot die tijd werd de paus voor ontmoetingen met grote groepen gelovigen op het Sint Pietersplein vervoerd per draagstoel. Dat symboliseerde de verhevenheid boven de gewone mens. Maar als gevolg van veranderde opvattingen, maakte de draagstoel plaats voor een auto. Het was dus veel meer dan een aanpassing aan de technische ontwikkeling van de tijd, meent John Allen, correspondent van National Catholic Weekly in het net al genoemde programma van de Poolse televisie.
Aanvankelijk ging het om een gewone open auto, waarin de paus kon staan en de menigte kon toewuiven. Na de mislukte moordaanslag op de paus in 1981, kwam er een glazen cabine van kogelvrij glas. Mercedes-Benz leverde een aangepaste G-klasse aan het Vaticaan. De witte auto werd de bekendste pausmobiel en is tegenwoordig een museumstuk, te vinden in de Galerie der Namen van het Mercedes-Benz Museum in Stuttgart.
 

De Mercedes-Benz G-klasse als pausmobiel, links met glazen opzetkap, rechts open.

De pausmobiel in het Mercedes-Benz Museum in Stuttgart. 

Mercedes-Benz leverde ook een aangepaste ML-klasse aan het Vaticaan.

De nieuwste pausmobiel is - net als eerder - gebaseerd op een G-klasse. Rechts paus Benedictus XVI in de SCV 1.

Vrachtwagens
Tijdens zijn vele buitenlandse bezoeken maakte Johannes Paulus gebruik van talloze pausmobielen, vaak speciaal voor de gelegenheid gemaakt. De vorm varieert van kleine wendbare modellen tot complete omgebouwde vrachtwagens. Soms stond hij achter glas, soms toch gewoon onbeschermd. Met het verslechteren van zijn gezondheid was staan niet langer mogelijk en zien we een zittende paus.
De kwieke, nieuwe paus kiest weer voor staan. Voor een beter contact met het publiek maakt hij op het Sint Pietersplein gebruik van een open auto. Een nieuwe Mercedes G-klasse. Maar soms is het een Fiat Campagnola. Want uiteindelijk is er in het Vaticaan maar één echte "Duitse ster". ■
 

Twee alternatieve pausmobielen, gebruikt tijdens bezoeken, op basis van de Seat Marbella en de Peugeot 504.

SEPTEMBER 2012
Renault heeft Paus Benedictus een elektrische Kangoo Maxi ZE aangeboden, gebouwd in samenwerking met het gespecialiseerde koetswerkbedrijf Gruau. Bij deze nieuwe pausmobiel kan het dak open en kunnen de zijruiten worden uitgenomen. Behalve het pauselijke voertuig is ook een elektrische auto aan de politie van Vaticaanstad geschonken.
De hoogste baas van het concern, Carlos Ghosn, overhandigde de auto's hoogstpersoonlijk aan de kerkvorst. Dat gebeurde bij het zomerverblijf van de paus, Castel Gandolfo.
Benedictus heeft meermalen publiekelijk aandacht gevraagd voor milieuproblemen, wat hem de bijnaam 'groene paus' heeft opgeleverd.
 

Carlos Ghosn overhandigt de nieuwe elektrische auto aan de Paus.

De nieuwe elektrische auto van de Paus, een aangepaste Renault Kangoo.

DECEMBER 2012
Mercedes-Benz kon na de gift van Renault natuurlijk niet achterblijven als vaste 'hofleverancier'. Op 7 december overhandigde Daimler-topman Dieter Zetsche persoonlijk een nieuwe pausmobiel aan paus Benedictus XVI. De nieuwe auto is gebaseerd op een Mercedes-Benz M-klasse en voor dit doel aangepast.

De nieuwe pausmobiel werd aangeboden door Dieter Zetsche persoonlijk.

Als basis dient het nieuwste model van de M-klasse.

AUGUSTUS 2017
Paus Franciscus heeft uit handen van Opel-topman Karl-Thomas Neumann een Opel Ampera-e in ontvangst genomen. Na de Renault opnieuw een elektrische auto in het Vaticaan. De stadstaat wil CO2-neutraal worden. Of de paus de auto zelf gaat gebruiken, is onbekend. Hij geeft vaak voorkeur aan eenvoudige vervoermiddelen.

NOVEMBER 2019
De paus gebruiken voor de publiciteit lijkt in autoland mode te zijn. Dit keer krijgt Paus Franciscus een Dacia Duster aangeboden. Een relatief eenvoudige auto, die past bij de uitstraling van de kerkvorst. Hij maakte in het verleden vaak gebruik van een Renault 4.

De Dacia past wel bij de Renault 4 die de paus in het verleden gebruikte.

OKTOBER 2020
Aan de vloot pausmobielen is een op waterstof rijdende Toyota Mirai toegevoegd. De auto is aangeboden door het Catholic Bishops' Conference of Japan (CBCJ). 

De milieuvriendelijke Toyota. Maar is er een waterstofpompstation bij het Vaticaan?

Discovering the Vatican: een 14-delige serie van de Poolse televisie van 2006; één van de delen behandelt de koetsen en auto's van de paus. Verschenen op DVD.

Foto's en gegevens van de Mercedessen van de paus zijn opgenomen in de uitgave Die S-klasse von Mercedes-Benz.

Korte levensbeschrijvingen van alle pausen staan in de uitgave Short biographies of All The Popes.