Tesla-fabriek
Tilburg (NL)
●
Achtergrond van Tesla
●
Bezoek aan assemblagefabriek
●
Duurzaamheid als thema
●
Zelfsturende auto
►
zie
ook biografie over Elon Musk
januari 2016
aanvulling
maart 2021: fabriek wordt gesloten
|
|
Een boeiende nieuwkomer
Op
een industrieterrein aan de rand van Tilburg staat een groot bedrijfspand waar
sinds afgelopen september fabrikant Tesla de auto’s voor vrijwel de gehele
Europese markt assembleert. Of preciezer: de in Amerika gemaakte volledig
elektrische auto’s van accu’s en aandrijving voorziet en ze vervolgens
klaarmaakt voor aflevering. Een fabriek in de echte zin van het woord is het
niet. Dat maakt een nadere kennismaking echter niet minder interessant. Al was
het maar omdat Tesla een opmerkelijke en boeiende nieuwkomer in de autowereld
is.
 |
Op een bochtige plattelandsweg even buiten Tilburg rijdt een witte auto met vier
inzittenden keurig in het midden van de rechter weghelft. De wagen trekt op naar
tachtig als het bordje ‘einde vijftig’ is gepasseerd en houdt netjes afstand tot
zijn voorganger. Als die wat zachter gaat rijden, past de snelheid zich aan.
Even later rijdt de wagen achteruit een parkeerplaats in, tussen twee andere
auto’s. Aan de linkerkant is de ruimte wat krapjes. Dat vraagt om een correctie.
Even vooruit, bijsturen en dan staat de wagen netjes in het vak. Het lijkt
allemaal heel gewoon, ware het niet dat de bestuurder geen hand aan het stuur en
geen voet op het pedaal hoeft te houden. De auto doet dit allemaal zelf. Het
woord bestuurder heeft een andere betekenis gekregen. Ik ben een van de vier
inzittenden. Geen moment is er een onveilig gevoel. Je merkt geen verschil met
een goede chauffeur.
 |
De fabriek ligt aan de rand van Tilburg.
Software
Let wel: de auto is geen futuristisch studiemodel. Dit is geen toekomst. Dit is
nu. De auto is gewoon te koop: een Tesla Model S. Vermoedelijk is die enkele
maanden geleden in de Tilburgse fabriek afgeleverd. Toen kon de auto trouwens
nog niet zelf rijden. Die eigenschap is er kort geleden aan toegevoegd, via een
update van de software. Waarschijnlijk ’s nachts, terwijl de auto
bij de eigenaar voor de deur stond. Net als bij de computer bij je thuis: nieuwe
handigheidjes worden op afstand geïnstalleerd. Voor de traditionele autowereld
is het allemaal bijzonder. Dat willen de gastheren van het fabrieksbezoek maar
wat graag als boodschap kwijt: Tesla is bijzonder. Anders dan alle andere
merken.
 |
 |
Toegang tot de
fabriek en natuurlijk parkeerplaatsen voor elektrische auto's voor de deur.
Visionaire ondernemer
Het automerk Tesla bestaat sinds 2003. Martin Eberhard en Marc Tarpenning
starten dan hun onderneming om elektrische auto’s te gaan maken, als antwoord op
de vraag vanuit de samenleving om schoner vervoer. Als de visionaire ondernemer
en IT-specialist Elon Musk zich met het bedrijf gaat bemoeien, krijgt het
initiatief serieuze vormen (►zie
ook de bespreking van de biografie van Musk elders op deze site). Hij
brengt in 2010 de onderneming naar de beurs. Het is voor het eerst sinds lange
tijd dat er aandelen van een geheel nieuw automerk te verhandelen zijn.
In de tussentijd verschijnt in 2006 het prototype van het eerste model, de
Roadster. Het is een sportwagen met een aangepast koetswerk van een Lotus, maar
met baanbrekende elektrische aandrijving. Tesla gebruikt voor het eerst
lithium-ion accu’s in een auto en bereikt een actieradius van wel 400 kilometer.
Tot dat moment (en eigenlijk nog steeds) een unicum in de autowereld. De
beperkte actieradius is het belangrijkste nadeel van elektrisch rijden. Na twee
series van honderd proefmodellen start in 2008 de serieproductie. Tot 2012
worden er zo’n 2500 gemaakt.
 |
De Roadster in een Tesla-showroom (foto: Tesla).
Model S
Tesla gaat verder en ontwikkelt een eigen model, de S. Het is een auto die niet
past in het plaatje van de traditionele auto-industrie: een vijfdeurs sedan met
de mogelijkheid van zeven zitplaatsen (vijf volwassenen en twee kinderen op een
bankje in de kofferbak), een kofferruimte vóór en achter, prestaties van een
sportwagen, geen vervuilende uitstoot en nog mooi vormgegeven ook. Het topmodel
kan 500 kilometer rijden voordat de berijder naar een stopcontact hoeft te gaan
zoeken. Musk kondigt de auto aan in 2008 en presenteert een jaar later het
prototype. De verdere ontwikkeling kost nog wel wat tijd. In 2012 krijgt de
eerste Amerikaanse klant zijn auto geleverd; in 2013 is de Europese markt aan de
beurt. Voor de productie koopt Musk de verlaten fabriek die Toyota en General
Motors ooit gezamenlijk inrichtten in Fremont, in de staat Californië. Het
hoofdkantoor is gevestigd op een bedrijventerrein van de Stanford-universiteit
in Palo Alto in dezelfde staat. Het karakter van het bedrijf is veel meer te
vergelijken met andere ondernemingen in Silicon Valley dan met de conventionele
merken uit Detroit. Musk daagt de oude vaandeldragers uit zoals de prijsvechters
dat in de luchtvaartindustrie eerder deden met de gevestigde orde en Steve Jobs
de makers van de mobiele telefoons het nakijken liet. Intussen zijn er 50.000
Tesla’s gebouwd. Op de totale wereldproductie is dat nog niet veel. Maar de
ambitie is om in 2020 het half miljoen te bereiken. Tegelijkertijd zet Tesla een
eigen netwerk van snelladers op, in Amerika en heel Europa. Mocht de accu leeg
zijn, dan kun je binnen twintig minuten weer een paar honderd kilometer verder.
 |
Productie van
de Tesla in de fabriek in Fremont. Alles in wit en grijs met robots en machines
in het rood (foto: Tesla).
|
|
Het onderstel van Model S (en Model X) in de showroom in Den Haag.
Tilburg
Voor de Europese markt richt Tesla in 2013 een distributiecentrum en tevens
assemblagefabriek in Tilburg in. Het is de eerste vestiging van het merk buiten
de Verenigde Staten. Van hieruit is de onderdelenvoorziening voor Europa
geregeld. De auto’s worden aanvankelijk stuk voor stuk met de hand op
ambachtelijke wijze klaargemaakt. Op 25 september 2015 volgt de opening van de
tweede fabriek, op een steenworp van de eerste. Elon Musk komt er speciaal voor
naar Nederland. De assemblage is gerationaliseerd en delen van de fabriek uit
Amerika zijn naar Tilburg overgebracht. Per week kunnen hier nu zo’n 450 auto’s
klaar worden gemaakt voor aflevering. In de toekomst kan dit aantal verder
oplopen tot duizend. Met groei is rekening gehouden.
Om belangstellenden een kijkje achter de muren te gunnen, gaan vier keer per
jaar de deuren open voor bezoekers. Tenzij je koper bent, want dan is een
fabrieksbezoek onderdeel van de aflevering. Vooralsnog behoren de twaalf mensen
die op 18 januari om 13.00 uur ‘bezoek Tesla’ in de agenda hebben staan, tot de
eerste groep.
 |
De eerste vestiging die in 2013 in Tilburg werd geopend.
 |
In 2015 werd de tweede vestiging geopend, dicht bij de eerste fabriek.
Rommelig
Het ontvangen van de gasten is nog geen routine. Iedereen is gevraagd zich te
melden bij het Customer Delivery Center, maar niemand weet waar dat is.
Er is geen aanduiding, geen balie of receptie, niemand die je welkom heet en
zelfs geen bordje met ‘welkom’. De bezoekers staan onwennig in een halletje bij
de voordeur, elkaar om bevestiging vragend. Af en toe komt er iemand uit een
kantoor, maar op de gasten wordt geen acht geslagen. De eerste bezoekers zijn
naar binnen gekomen nadat een paar werklieden zo vriendelijk waren geweest de
deur te openen. Ze zijn vervolgens de portiers voor de rest. Het maakt een
rommelige en weinig gastvrije indruk. Rond één uur komt iemand van buiten die
iedereen voor de rondleiding uitnodigt naar boven te komen. De gasten zijn
gerustgesteld. Ze zijn goed. Kennelijk is hier het klantencentrum. Vervolgens
moet iedereen naam en adres invullen. Niet op papier, maar geheel toepasselijk
op een iPad. De registratie is niet geheel papierloos. Als gast verklaar je met
een handtekening akkoord te gaan met de voorwaarden voor een bezoek. Dit is een
Amerikaans bedrijf. Juridisch moet het in orde zijn. Eén van die voorwaarden is
het verbod foto’s te maken.
 |
Waar is het Customer Delivery Center? Wie het weet, mag het zeggen.
Duurzaamheid
De onwennige start van het bezoek is gauw vergeten als het programma begint. Er
staat koffie en limonade. Vanaf een balkon heb je zicht op de fabriek en op het
aflevercentrum. Een handjevol auto’s staat klaar om vandaag of morgen afgeleverd
te worden. Vrijwel alle Nederlandse klanten komen naar Tilburg om hun auto op te
halen. Het centrum is eerder functioneel dan luxe. Dat geldt voor het hele
gebouw. Net als bij de fabriek in Amerika zijn wit en grijs de hoofdkleuren, met
rood als contrasterende accenten. Musk wil het zo. De vloeren zijn glanzend en
schoon alsof het een operatiekamer is.
Het gebouw zelf is een voorbeeld van duurzaamheid, passend bij de filosofie van
het merk en zijn hoogste baas. Het is ontwikkeld door het gespecialiseerde
bedrijf Dokvast. Er is ingezet op zo min mogelijk verbruik van water, gas en
elektriciteit. Een paneel in de hal geeft aan hoeveel er dit jaar al is gebruikt
en wat de prognose op jaarbasis is. De ruiten zijn van drielaags glas. Het
gebruikte bouwmateriaal is milieuverantwoord. Al het gebruikte hout heeft een
milieukeurmerk. Afval wordt gescheiden.
 |
Het gebouw is een toonbeeld van energiezuinigheid en duurzaamheid.
Smetje
Een klein team van enthousiaste jonge mensen heet ons welkom. Ondersteund door
plaatjes volgt een uitleg over het merk en de fabriek met de bij dit soort
presentaties bekende cijfers en statistieken. Het Model S komt naar voren als
een van de veiligste auto’s, dankzij de grote kreukelzone omdat er geen motor
onder de kap zit. Bovendien is de wegligging door het lage zwaartepunt
uitzonderlijk. Op vrijwel elke vraag weten ze het antwoord. Alleen over de
werking van het accupakket met zijn 5700 cellen blijft het stil. Dat is het geheim van Tesla.
Er lijkt een smetje op het verhaal te komen. Een illustratie over de
snellaadstations laat een vrijwel onontgonnen Spanje zien. Wie daar op vakantie
wil, moet maar geen Tesla nemen, merkt een van de gasten op. Het smetje is snel
weggepoetst. Ook op die opmerking is men voorbereid. Spanje staat voor 2016 op
het programma. “Als u nu een nieuwe auto bestelt, is die over drie tot vier
maanden klaar en dan staan die laadpalen er inmiddels ook”.
 |
De kaart van de snellaadstations in Europa. In Spanje valt nog wel wat werk te doen.
 |
Een van de snellaadstations die Tesla overal neer aan het zetten is (foto: Tesla).
Assemblage
Met een – uiteraard elektrisch – wagentje gaan we vervolgens de fabriek door.
Dat woord dekt feitelijk de lading niet. Het gaat om een assemblagehal. De
auto’s komen vrijwel compleet uit Amerika, echter zonder accu’s en
achteraandrijving. Ze zijn gebouwd in de fabriek in Fremont, vervoerd naar New
York, daar op de boot gegaan en vanuit een Europese haven per vrachtauto naar
Tilburg gebracht. In afzonderlijke kratten zitten de accu’s en onderdelen van de
aandrijving. Deze werkwijze is fiscaal voordelig. Behalve het accupakket en de
aandrijving krijgen de auto’s in Tilburg hun vloeistoffen. Daarna volgt de
eindcontrole voor aflevering, met inbegrip van de lichtcabine en de douche. De
klant moet er zeker van zijn dat de carrosserie en de lak smetteloos zijn en dat
er geen water naar binnen komt.
 |
De assemblagefabriek in Tilburg, op een foto van Tesla.
Gemarteld
Als laatste onderdeel jagen de medewerkers de nieuwe Tesla’s de testbaan op. Die
is in het gebouw en daarmee de grootste indoor testbaan van Europa. Zonder
uitlaatgassen is er natuurlijk geen enkel bezwaar om binnenshuis te testen.
Verschillende soorten wegdekken zijn nagebootst. Ophanging en vering worden even
gemarteld. Er mag geen rammeltje of ongerechtigheid klinken. In de U-bochten
beoordelen de testers de stuurinrichting. Optrekken en remmen moeten vlekkeloos
zijn. Per slot van rekening gaat een Tesla de concurrentieslag aan met het beste
van bijvoorbeeld de Duitse concurrentie. Het testen gebeurt vrijwel geluidloos.
De auto’s trekken op als sportwagens, maar het enige geluid dat je hoort zijn de
banden.
De auto’s die in Tilburg in elkaar worden gezet, zijn bestemd voor de Europese
markt, met uitzondering van Noorwegen en Zwitserland. Die landen staan niet toe
dat geassembleerde auto’s worden ingevoerd. De Tesla’s voor die markten komen
kant en klaar uit Amerika aan. Dat is pech voor Tilburg, want Noorwegen is
veruit de grootste exportmarkt.
 |
 |
De lichtcabine en testbaan voor de laatste controle voor aflevering (foto's: Tesla).
Twee ploegen
Op deze maandagmiddag is het erg rustig in de assemblagehallen. Vandaag komen
zo’n twintig auto’s gereed. Dat was in december wel anders, weet de gids te
vertellen. Toen waren het er vijf keer zoveel. De vraag was extreem groot en
Tesla bouwt alleen op klantspecificatie. Waar nu veel vierkante meters van de
lichte hallen ongebruikt zijn, stonden toen rijen met auto’s. Er werd in twee
ploegen gewerkt en het afleveren ging ’s avonds en in de weekenden door.
Van het totaal van 5000 werknemers dat op de loonlijst van de Amerikaanse
fabriek staat, werken er hier in Tilburg zo’n 250. Mogelijk worden dat er in de
toekomst meer. Tesla breidt het programma in 2016 uit met de X (een SUV op
dezelfde basis als de S) en daarna volgt in 2017 of 2018 Model 3. Dat wordt een
middenklasser met een veel lagere prijs en daardoor hogere productie. Model 3
moet de definitieve doorbraak van Tesla gaan betekenen en zal het opnemen tegen
de Audi A4, Mercedes C en BMW 3-serie. Tilburg kan het aan. Zonder uitbreiding
is een productie van 300 tot 400 auto’s per dag geen probleem. Voor aan- en
afvoer heeft het gebouw voldoende laaddeuren.
|
|
Impressie van de assemblage van de Tesla S in Tilburg.
 |
Deze auto's staan te wachten op transport.
 |
Het gebouw is voorbereid op een verdere groei van de productie.
Mercedes
Tijdens de rondgang kijken bezoekers elkaar verbaasd aan. Zien ze dat goed?
Staan daar aan hun linkerkant motoren op pallets? In de Tesla-fabriek? Dat
vereist uitleg. “Ik heb nog zo geprobeerd jullie naar rechts te laten kijken”,
grapt de gids om vervolgens het antwoord te geven. Tesla maakt in Amerika in
opdracht van Mercedes-Benz de elektrische componenten voor hybride-modellen. De
motoren staan hier te wachten op verder vervoer. Er is nu ruimte in Tilburg voor
tijdelijke opslag. Het is toch een raar gezicht. Als een stuk biefstuk in een
vegetarisch restaurant.
 |
 |
Na de fabrieksbezichtiging is het tijd voor een ritje.
Eigen beheer
De toer nadert zijn einde, maar de kennismaking is pas volledig na een blokje om
met een Tesla. De bezoekers worden verdeeld over enkele gereed staande auto’s.
Onze gastheren blijken vertegenwoordigers van het merk in verschillende delen
van het land, vandaag gekomen om in Tilburg gasten voor merk en product te
interesseren. Anders dan de traditionele merken heeft Tesla geen onafhankelijk
dealernetwerk. De verkoopfilialen zijn in eigen beheer. De filosofie daarachter
is duidelijk: men wil niet dat een dealer van ‘gewone’ auto’s Tesla erbij doet.
Een volledig elektrische auto, voortkomend uit een visionaire kijk op
duurzaamheid, kan niet in een showroom staan naast een auto van een voorbije
tijd. Want zo kijkt men toch wel aan tegen de gevestigde merken. En bovendien:
je auto samenstellen en bestellen doe je gewoon thuis, achter de computer.
Afgezien van de per land verschillende belastingen kost een Tesla overal ter
wereld even veel. Afdingen is zinloos. En voor foldertjes hoef je ook niet naar
dealer. Die zijn er niet. Tesla is nu eenmaal anders dan anders. Een boeiende
nieuwkomer in de autowereld.
■
 |
|
Aanvulling |
MAART 2021
Tesla stopt met de assemblage van auto's in Tilburg. De productie van de
modellen S en X in Amerika is dusdanig gewijzigd dat assemblage in
Nederland niet meer mogelijk is op de wijze zoals dat eerder gebeurde.
Het populaire model 3 komt kant-en-klaar uit de fabrieken in Amerika
en China en op termijn uit de vestiging in Berlijn. Met de ondernemingsraad wordt overlegd over de gevolgen voor
de betrokken
96 medewerkers. De assemblagehal van 45.000 vierkante meter krijgt mogelijk een andere functie.
Regionale politici zijn teleurgesteld in Tesla, laten ze in het Financieele Dagblad van 24 april weten.
|
Gerelateerde webpagina |
|
|
 |
Voorbij de grens van het onmogelijke |
 |
|
|