Petrol Engine Memorial Park Den Haag (NL)    ●  Tijdelijk kunstobject ●  Onderdeel van grote tentoonstelling ●  Gedenkplaats voor de benzinemotor ●  De keerzijde van de auto april 2013

Herdenken met wrakken

De benzinemotor heeft het aanzien van de wereld in de 20e eeuw fundamenteel veranderd. En zeker niet alleen in positieve zin. Het is belangrijk hierbij stil te staan en erover na te denken. Hoe kan dat beter dan bij een herdenkingsmonument? Die boodschap verkondigt Tea Mäkipää tijdelijk in Den Haag. Autowrakken als kunstwerk in het museumplantsoen.
 

Bewoners van Den Haag hoeven niet ongerust te zijn. Hun stad is niet zo verloederd dat in het chique Statenkwartier autowrakken langs de kant van de weg liggen zonder opgeruimd te worden. Dat wil zeggen: de wrakken liggen er wel, ze worden voorlopig niet weggehaald, maar van verloedering en dus reden tot zorg is geen sprake. De vuilnisdienst is niet in staking, de gemeentereiniging niet vanwege bezuinigingen weggesaneerd en het bestemmingsplan niet gewijzigd ten gunste van een autosloperij. Bovendien bloeien er vrolijke bloemetjes tussen. Eén wrak is al een beetje in de grond verdwenen. Als je nog even wacht, overwoekert de natuur het blik en zie je er niets meer van. In de tussentijd is het best aardig eens te bekijken hoe een auto er van onder uitziet.
 

Niet schrikken: er liggen niet zomaar wrakken in het chique Haagse Statenkwartier.

Kunstobject
De afgedankte auto's liggen in een plantsoen bij het GEM, museum voor actuele kunst, onderdeel van het Haagse Gemeentemuseum. Dat zegt genoeg. Ze zijn onderdeel van het kunstobject Petrol Engine Memorial Park. De Finse kunstenares Tea Mäkipää (1973) is de creatieve geest achter het geheel. Ze heeft een boodschap met haar werk, zoals we dat van een kunstenaar verwachten. “De benzinemotor is het symbool van de twintigste eeuw. De motor was alom aanwezig. De samenleving draaide om de zoektocht naar olie om de motor te voeden. Hij heeft onze planeet fundamenteel veranderd. Wegen hebben de grond bedekt met asfalt en gebieden doorsneden en ingedeeld in stukken land waar flora en fauna niet meer kunnen gedijen. De zoektocht naar olie heeft ecologische schade aangericht en was de oorzaak van oorlogen. Het is tijd om de benzinemotor ten grave te dragen. Het herdenkingspark is een plek om het tijdperk van de olie te gedenken, de oorlogen in herinnering te halen, stil te staan bij de uitgestorven planten en dieren en na te denken over onze verlangens die samenhangen met de benzinemotor”.

De boog van het Petrol Engine Memorial Park

De aarde heeft één van de wrakken als een beetje tot zich genomen.
 

Nu kunst, in een eerder leven gewoon een Ford Scorpio.

De natuur neemt de plek van het blik weer in.

Grafsteen
Het kunstwerk bestaat uit resten van auto's, motoren, een scooter en olievaten, opgeluisterd met vrolijke voorjaarsplanten en
-bloemen, aangevuld met loftuitingen en troostende verzen. De grafsteen laat niets aan duidelijkheid te wensen over en vertaalt de boodschap van de kunstenares in enkele woorden. “De auto op benzine, 1885-2010, hij rust in vrede”. Intussen razen op de Stadhouderslaan auto's, bussen en scooters voorbij. Ze logenstraffen de in marmer gebeitelde waarheid. Het is nog cynischer. Auto's zijn met hun inzittenden op zoek naar een parkeerplaats. Het zijn bezoekers van de tijdelijke internationale kunstmanifestatie Ja Natuurlijk – hoe kunst de wereld redt, waarvan het Memorial Park onderdeel uitmaakt. De relatie mens, natuur en techniek is het verbindende element. Ruim 80 kunstenaars werken eraan mee. Prinses Máxima verrichtte op 15 maart de opening. Ook zij kwam vast niet met de fiets.
 

Petrol Fuelled Car  - 1885-2010 -  Rest in Peace

Het symbool van de verandering van de twintigste eeuw: de benzinemotor, op een toepasselijke sokkel: een olievat.

Missie
De website van het organiserende museum geeft aan wat de missie is van de veelzijdige manifestatie. “De manier waarop we nu omgaan met de aarde moet veranderen. Met af en toe ‘groen doen’ kunnen we de wereld niet redden. Om werkelijk verschil te maken moeten we fundamenteel anders kijken naar hoe we samenleven met niet-menselijke bewoners van onze planeet. En kunstenaars kunnen ons daarbij helpen. Zij zetten ingesleten patronen op scherp. Ja Natuurlijk maakt niet langer onderscheid tussen natuur en cultuur, subject en object, mens en technologie”. De autowrakken zijn slechts één kunstuiting om deze boodschap uit te dragen. Ze trekken de aandacht, net als de uit afval gemaakte drijvende objecten in de museumvijver.
 

De geruïneerde natuur neemt het weer over.

Opgeruimd
Op 1 september is de tentoonstelling ten einde. Het autokerkhof wordt dan opgeruimd. Op een andere plaats zal het opnieuw verrijzen. De boodschap heeft immers wereldwijde betekenis. Waar is de auto niet tot in de haarvaten van de samenleving doorgedrongen? Waar hebben wegen het landschap niet veranderd?
Het plantsoen aan de Stadhouderslaan wordt dan weer plantsoen. Met netjes gemaaid gras en aangeharkte perkjes, passend bij de statige wijk. Zo’n gedenkplaats is mooi, maar vooral als die weer verdwenen is. Ook kunstwerken zijn vergankelijk, al rust de kunst zelf nog lang niet in vrede. Net zo min als de auto. ■
 

De vijver van het gemeentemuseum ligt vol met andere kunstwerken van de expositie.