London to Brighton
Veteran Car Run

Londen (GB)

 
● Traditionele jaarlijkse old timer-rit
● Sinds 1927
● Auto's van vóór 1905 
● Stoom, elektra en benzine
● Afvaardiging Louwman Museum
 

november 2017
 

De oudjes doen het nog opperbest

Een paar honderd auto's van bouwjaar 1904 of eerder doen jaarlijks mee aan een rit van 60 mijl van Londen naar Brighton. De traditie komt voort uit een wetswijziging in 1896. Het is een wereldwijd unieke manifestatie in de autowereld. Al jaren was er het plan een keer de start mee te maken. In 2017 komt het ervan. 
 

Voor een hobby moet je soms wat over hebben. Zondag 5 november 2017 begint om kwart over vijf in de ochtend. De bestemming is Serpentine Road in Hyde Park. Het Park Grand London Paddington-hotel ligt op een kwartiertje lopen. Sinds 1936 is Hyde Park het startpunt van de jaarlijkse London to Brighton Veteran Car Run, een traditie die in 1927 is gestart. Alleen tijdens de oorlogsjaren en in 1947, toen brandstof op de bon was, kon het evenement niet doorgaan. Op het programma staat een toertocht van zestig Britse mijlen, eindigend op de boulevard van Brighton. Vanaf 1956 is de eerste zondag van november de vaste dag, met de start bij zonsopgang. De deelnemers zijn allemaal krasse oudjes. De jongste van 1904, de meeste een paar jaar ouder. De traditie mag geworteld zijn in 1927, de aanleiding ligt nog een paar decennia daarvoor. De eerste rit van de hoofdstad naar de kust vond plaats op 14 november 1896. Aan deze zogeheten Emancipation Run deden dertig auto’s mee. Hun berijders vierden de nieuwe Locomotive on the Highway Act. Voortaan mochten gemotoriseerde voertuigen de weg op zonder dat er een man met een rode vlag voor moest lopen. Bovendien werd de maximum snelheid verhoogd van 4 naar 14 mijl (zo’n 22 km/u). De Britse autoliefhebbers - vrijwel allemaal notabelen - hadden gestreden voor acceptatie van de auto, toen ongeveer tien jaar oud. De weerstand van spoorwegen en transporteurs met paard-en-wagen was gebroken.
 

Al om zes uur tuffen de eerste deelnemers door de donkere Londense straten.

Internationaal
Editie 2017 van de jaarlijkse tocht kent meer dan 400 inschrijvingen, het hoogste aantal van de afgelopen jaren. De oudste auto is een Peugeot uit 1893. De meeste auto’s en berijders komen uit het Verenigd Koninkrijk zelf, maar het deelnemersveld is internationaal. Er zijn ook inschrijvingen uit Duitsland, Noorwegen, Zwitserland, Italië, Argentinië, Australië, Nieuw Zeeland, Hong Kong, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten. En uit Nederland natuurlijk. Alleen al de familie Louwman is met drie auto’s present. Aan de rit doen dit jaar ook beroemdheden mee als Pink Floyd-drummer Nick Mason en afstammelingen van de families Peugeot en Panhard. Franse auto’s zijn trouwens in de meerderheid. Maar liefst 65 dragen de merknaam De Dion Bouton en dertig komen uit de vroegere werkplaatsen van Panhard et Levassor. Dat is geen toeval. In de eerste jaren van de autohistorie was Frankrijk gidsland, ook al waren de eerste verbrandingsmotoren in Duitsland ontstaan.

De antieke auto's worden per speciale transporter naar hun berijders gebracht.

Deze Winton maakt deel uit van de collectie van de Nederlandse deelnemer Evert Louwman.

Knipperlichtjes
Om kwart voor zes lopen we langs Bayswater Road, aan de noordkant van Hyde Park. Van verre horen we het pruttelende geluid van een deelnemer. Nauwelijks zichtbaar, met losse knipperlichtjes die je koopt bij de fietsenwinkel, rijdt de wagen in een slakkengangetje tussen de rest van het verkeer. Het is gelukkig niet druk. Even later komt een volgende deelnemer. Op de hoek van Lancaster Terrace, voor een hotel, zien we twee imposante gesloten autotransporters waaruit antieke auto’s rollen. Ze zullen zo meteen van hieruit vertrekken naar de start. Eén van de auto’s herkennen we direct: Genevieve, de Darracq die de hoofdrol speelde in de naar haar genoemde film uit 1953. Ze heeft haar dagelijkse rustplaats in het Louwman Museum even verlaten. Evert Louwman staat er naast. Hij zal haar met zijn dochter en twee kleinkinderen naar Brighton chaufferen. Hij heeft nog twee auto’s naar Londen laten brengen: een Peugeot uit 1895 en een Winton uit 1904. Aan het stuur daarvan zitten zijn schoonzoon en een team van veilinghuis Bonhams. Louwman begroet ons hartelijk en drukt ons op het hart om tijdig bij de start te zijn. We lopen snel verder.
 

Een laatste inspectie en dan klaar om naar Hyde Park te gaan.

Genevieve klaar voor het jaarlijks avontuur.

Getokkel
In Hyde Park is inmiddels geen sprake meer van stilte. De eerste antieke auto’s zijn al gearriveerd. Beetje bij beetje druppelen de deelnemers vervolgens binnen. Het getokkel van de één- en tweecilinders kondigt van verre hun komst aan. Het duurt niet lang of we herkennen het specifieke geluid van de Oldsmobile Curved Dash. Als uitzondering zoeft een Columbia geluidloos voorbij. Het is een elektrische auto uit 1902, de enige van het merk die vandaag aanwezig is. Een heel team van regelaars wijst de deelnemers de weg. De auto’s zijn ingedeeld in 15 secties, op volgorde van bouwjaar. Vanaf zonsopgang, om twee minuten over zeven exact, start om de twee minuten een sectie. Om vierhonderd auto’s te kunnen plaatsen, moeten ze haaks op de rijrichting komen te staan. Het manoeuvreren kost soms enige moeite. Een helpende hand is dan onmisbaar. Sommige chauffeurs laten de auto’s alvast stationair warm draaien. De start is echter pas over een half uur. Intussen blaast de wind over het naastgelegen water. Het enthousiasme van iedereen doet de kou vergeten. Het is niet meer dan vier, vijf graden. Maar het is droog en de voorspellingen geven aan dat dat zo zal blijven. Geregelde deelnemers tekenen daarvoor. Niet zelden komen ze drijfnat in Brighton aan. De eerste zondag van november is niet de beste dag voor zo’n evenement, maar het kan gewoon niet anders. Een traditie van 1927 veranderen is net zo lastig als de Britten rechts laten rijden of de mijl inleveren voor de kilometer.
 

De deelnemers verzamelen zich in Serpentine Road, de weg die dwars door Hyde Park loopt.

Op zoek naar het juiste vak in afwachting van de start.

De deelnemers zijn ingedeeld in sectoren, gebaseerd op hun leeftijd.

Toeschouwers
We lopen langs de geparkeerde auto’s en gaan naar het startpunt, aan de zuidkant van Hyde Park. Via de uitgang bij Hyde Park Corner rijden de auto’s straks langs Buckingham Palace en verlaten het centrum van Londen over Westminster Bridge. Aan belangstelling geen gebrek. We zijn niet de enige toeschouwers. Honderden hebben de wekker gezet om hierbij aanwezig te zijn. Louwman had gelijk: zorg dat je op tijd bent, dan heb je een mooie plaats bij de start. We staan op de eerste rij. Enkele meters voor ons staat de startboog met daarnaast een digitale klok. Om zeven uur stellen de eerste deelnemers zich op. Twee commentatoren geven informatie over de rit, de auto’s en hun berijders. De een zit keurig in pak in een commentaarhuisje, de ander staat in een lange, gevlekte jas bij de auto’s. Het beeld is passend bij de sfeer. Chic en pretentieloos: ze gaan hier moeiteloos samen. De liefde voor de antieke auto is het bindmiddel. Iedereen is ontspannen, hoewel het aan de praat houden van de motor niet altijd eenvoudig is. De starter houdt de Britse vlag omhoog en om exact twee over zeven zwaait hij die voor de eerste keer naar beneden. Even daarvoor is een rode vlag doormidden getrokken; een traditie die verwijst naar de oorsprong van de rit. De Peugeot gaat als oudste deelnemer het eerst van start. Het beeld is fantastisch, het bijpassende geluid niet minder. Chauffeurs in leeftijd variërend van achttien tot tachtig proberen zonder horten en stoten uit stilstand weg te komen. Soms gaat dat gepaard met een forse blauwe walm, bij de stoomauto’s met een stevige wolk rook.
 

Het begint al licht te worden als de auto's zich opstellen.

De berijder van deze auto laat de wagen alvast warm draaien. Af en toe geeft de motor een teken van leven.

De Gardner-Serpollet wordt aangedreven door stoom.

De grijze stickers op de zijkant geven aan dat deze auto ook heeft deelgenomen aan de race met klassiekers op Goodwood.

De rit is ook toegankelijk voor driewielers.

Met nummer 002 is de Peugeot van Louwman de op één na oudste ingeschreven auto.

Enthousiasme
Iedere twee minuten is een volgende sectie aan de beurt. Dat gaat zo vijf kwartier door. Het beeld is in beginsel steeds hetzelfde, maar het verveelt nooit. Iedere auto is anders; alle inzittenden verschillen. Deelnemers stellen zich op voor de startboog, chauffeurs controleren nog even de hendels en knoppen en de passagiers trekken hun jassen recht en de dekens over zich heen. Er is ook veel aandacht voor de kijkers aan de kant. Plezier wordt met een hoofdletter geschreven. Het enthousiasme is aanstekelijk. Iedereen staat aan het begin van een leuke dag. Als je auto je tenminste niet een paar meter voor de start in de steek laat. Dat gebeurt gelukkig maar een paar keer. Motorkappen gaan open, gereedschap komt tevoorschijn. Uiteindelijk krijgt iedereen zijn klassieker weer aan de gang. Velen doen al voor de zoveelste keer mee. De rit is een klasseloze aangelegenheid. Een zeldzame, kostbare auto in showroomconditie krijgt evenveel aandacht als een onbeduidend oudje met duidelijke gebruikssporen. De ouderdom en traditie verbroederen. London-Brighton is geen autobijeenkomst om poenerig te doen, al is deelname zeker voor buitenlanders geen goedkope aangelegenheid. De mensen van ver hebben hun wagen gesierd met een vlag van hun land. We zien bescheiden Australische vlaggetjes, maar ook een reusachtige Italiaanse driekleur en het opvallende doek van de deelnemers uit Hong Kong.
Ons Nederlandse hart gaat iets sneller kloppen als startnummer 381 aan de start verschijnt. Genevieve laat zich groeten. De Darracq van Evert Louwman heeft een hoog startnummer. Het bouwjaar is immers 1904. Als hij ons ziet bij de start, verschijnt een grote glimlach op zijn gezicht. Hij zwaait hartelijk en laat een paar keer het orgeltje horen dat aan de uitlaat is gemonteerd, een bijzonderheidje van de Darracq. 

Er zijn heel wat mensen komen kijken om de start mee te maken. Nog een kleine zeven minuten tot 7.02 uur.

De eerste auto's worden geplaatst om zo meteen te vertrekken. Het is één minuut over zeven.

Om klokslag 7.02 uur - tijd van zonsopgang - gaan de eerste deelnemers van start.

Bij deze Salvesen stoomwagen (1896) zijn kolen de bron van de stoommachine.

De auto's verzamelen zich per sector voor de start.

Een krachtige zwieper met de Britse vlag is het vertreksein.

Deze auto is met zijn berijders uit Zwitserland gekomen.

Harrods is sponsor van de eerste tussenstop en neemt met een oude elektrische auto deel aan de rit.

Een extra dekentje kan geen kwaad.

Soms komen de wagens met wat horten en stoten op snelheid.

In tegenstelling tot de luidruchtige één- en tweecilinders zoeft de elektrisch Columbia over de weg.

Een geheel gesloten auto was een zeldzaamheid in de pioniersjaren. Erg ruim is het niet.

Ook in letterlijke zin is het een bont gezelschap aan deelnemers.

Vooraan een zogeheten vis-a-vis van het merk De Dion Bouton.

Passagiers werden in de pioniersjaren op de meest wonderlijke manieren vervoerd, vóór- of achterop.

Een Autocar uit 1902, een merk dat snel weer verdween.

Een Fiat 1899, het eerste model van het Italiaanse merk. Uit het museum in Beaulieu, Zuid-Engeland.

Even een kort praatje met de interviewer, in afwachting van de start.

Veel auto's zijn open, maar sommige hebben al een dakje, zoals de Napier uit 1902 (links).

Bijna iedere auto wordt wel door iemand op de foto gezet.

De meeste inzendingen zijn Franse auto's, maar de rechter is een Britse Humberette.

Het zal je maar gebeuren: pech nog voordat je gestart bent. Naderhand ging het toch goed.

In 1900 was deze auto een noviteit, nu vanwege de ouderdom een bezienswaardigheid.

Een 2-cilinder Daimler uit 1900 (van de Jaguar Daimler Heritage Trust) en een 1-cilinder Pierce uit 1903.

Evert Louwman aan het stuur van Genevieve, de Darracq uit 1904 die normaal in zijn Haagse museum staat.

Goede doel
Halverwege de uittocht komen drie klassieke autobussen voorrijden. Hoe nostalgisch ze er ook uitzien, ze vallen alleen al door hun leeftijd uit de toon. Vergeleken met de personenauto’s zijn het jonkies, nog geen driekwart eeuw oud. Toch maken ze onderdeel uit van de stoet. De passagiers hebben via een veiling een plaats bemachtigd. Het is een initiatief van de Britse omroep BBC om geld op te halen voor de actie Children in Need. De actie wordt nu voor de derde keer gehouden en heeft al driekwart miljoen pond voor het goede doel opgeleverd. Een jonge vrouwelijke BB’er (bekende Brit) zit achter het stuur van één van de bussen. Het laat zich raden dat de passagiers allemaal welgemutst zijn. Bovendien zitten ze een stuk warmer dan de mannen en vrouwen die met hun wagentjes zonder dak of kap de negentig kilometer naar Brighton moeten afleggen. Een groot aantal heeft niet eens een voorruit. Dan is zelfs met twintig tot dertig kilometer per uur de wind knap koud. Het zal de pret echter niet drukken.
 

Tussen de oudjes door reden een paar oude Bedford touringcars voor het goede doel.

Als je helemaal uit Hong Kong komt, wil je dat ook laten weten. De auto is Brits: een Sunbeam 1903.

Geen uitlaatgassen maar onschuldige rook in dit geval. Van een stoomwagen.

De lichtgele auto vooraan is een Darracq, bouwjaar 1903.

Een effectieve vorm van verwarming: extra dikke dekens. De auto is een Stevens-Duryea; de rijders komen uit Amerika.

Een fraaie Wolseley uit 1901 en een van de vele De Dion Boutons.

De vierzitter links heeft een deur aan de achterkant voor de achterpassagiers.

Tussen de auto's reed opeens een high wheeler, een fiets voor acrobatische berijders.

De Amerikaanse Oldsmobile Curved Dash was ruimschoots vertegenwoordigd. Het was de eerste serieauto in Amerika.

Twee keer een De Dion Bouton. Het merk is sterk vertegenwoordigd in het deelnemersveld.

De Winton uit de Louwman-collectie.

In 1904 zien sommige auto's er al veel volwassener uit dan enkele jaren daarvoor.

Een reusachtige wagen, de Delaugere et Clayette, een 4-cilinder 6,3 liter uit 1904.

Ook deze Peugeot is van 1904. Wat een verschil met het model van tien jaar eerder.

Enkele Renaults deden mee als bijzondere inschrijvingen. Ze zijn van 1905 dus in beginsel uitgesloten.

Tegen het einde van de start, zo rond kwart over acht, breekt de zon door.

In de beginjaren waren er vele vormen van gemotoriseerd vervoer. Rechts een Leon Bollee van vermoedelijk 1899.

Laatkomers
Rond acht uur meldt de zon zich. De kracht is onvoldoende om de kou uit handen en voeten te verdrijven, maar de zonnestralen geven de laatste starters wel een extra glans. Het messing schittert. Als ‘special entries’ doen een paar indrukwekkende Renaults mee. Ze zijn van later dan 1904 dus te jong voor reguliere deelname. De toeschouwers deert het niet. Ze krijgen net zo veel aandacht als de rest.
Als tegen half negen enkele extreme laatkomers Hyde Park achter zich laten, starten onmiddellijk de opruimwerkzaamheden. Het draaiboek kan weer een jaar de kast in. Collega’s in Brighton moeten over een paar uur aan de bak. De snelste auto’s zullen er aan het eind van de ochtend aankomen. Halverwege is er een gezamenlijke tussenstop, door Harrods verzorgd. Dat is dus een kwaliteitspauze. Ook daar zullen heel wat liefhebbers naar toe komen om de vierhonderd puffende en ratelende antiquiteiten op wielen te bewonderen. Op Serpentine Road blijft een verlaten Bentley achter. Normaal gesproken zou je spreken over een old timer, maar vandaag is het perspectief anders.
Wij lopen terug naar het hotel. Het ontbijt staat te wachten. Andere hotelgasten komen van boven. Ze zijn net op. Ze weten niet wat ze gemist hebben.
 

Op een parkeerplaats in Hyde Park is deze Bentley achtergebleven; oud maar véél te jong voor de rit.

Naschrift
Van de 401 auto’s die in Londen vertrokken, hebben 315 de eindstreep in Brighton gehaald voor de eindtijd van half vijf in de middag. De rest heeft moeten opgeven of is nog later gearriveerd.
 

In het Louwman Museum is even een lege plek.

Bussen en taxi's voor een dag verbannen   Op de zaterdag voor de jaarlijkse London to Brighton Run is Regent Street in Londen het domein van bijzondere auto's en veelal ook bijzondere mensen. november 2017