Ford-fabriek Amsterdam (NL) ●  Assemblage van buitenlandse Fords ●  Bijna 50 jaar in bedrijf ●  Oude promotiebrochure ●  Foto's van oude modellen ●  Enkele foto's van het productieproces   mei 2010

Auto's maken langs het Noordzeekanaal

Jonge mensen weten het niet eens meer, maar bijna vijftig jaar lang heeft Ford in Nederland auto’s gemaakt, van de jaren dertig tot begin jaren tachtig van de vorige eeuw. In al die jaren verlieten een paar honderdduizend auto’s de fabriekspoorten aan de Amsterdamse Hemweg, in het westelijk havengebied.

Op 15 mei 1933 wordt de Nederlandse Ford-fabriek in Amsterdam officieel geopend. In september van het jaar ervoor is de productie al begonnen. Om hoge invoerheffingen tegen te gaan, laat Ford in tal van landen over de wereld autofabrieken bouwen. In Europa komen er fabrieken in Duitsland, Engeland en Frankrijk. Ook Nederland krijgt zijn eigen vestiging. Rotterdam lijkt de meest geëigende plaats. Er wordt grond aangekocht, het bouwterrein bouwrijp gemaakt. Henry Ford zal hoogstpersoonlijk de eerste steen leggen, op doorreis van eenzelfde bijeenkomst in Keulen. Aangekomen op de bouwplaats, spreekt hij zijn veto uit. De bouwplaats ligt niet aan het water, een eis voor alle Ford-fabrieken. Hij maakt rechtsomkeer en vertrekt, de aanwezigen verbijsterd achterlatend. Korte tijd later maakt Amsterdam van de gelegenheid gebruik en biedt een alternatieve locatie aan: pal naast het Noordzeekanaal. Schepen met onderdelen kunnen hier letterlijk naast de fabriek afmeren, precies zoals Ford het wil.
 

In Amsterdam ligt de fabriek aan het water, zoals Henry Ford het wilde. Rechts het hoofdkantoor met showroom.

De onderdelen komen in kratten aan, voorlopers van de latere containers.

Feestje
De Amsterdamse fabriek is een assemblagebedrijf: het maakt complete auto’s van onderdelen die van elders komen. Het eerste model is de Britse Ford Y. Per dag worden er tachtig in elkaar gezet. Er werken dan 300 mensen. In de jaren erna groeit dat aantal tot boven de honderd. Al in 1934 is er het eerste feestje. De 500e Ford is gereed. Dertien jaar later hangen er slingers vanwege de 50.000e. In 1960 wordt de mijlpaal van een kwart miljoen bereikt.
Er komen nooit eigen Nederlandse Ford-modellen. Amsterdam maakt de typen uit Engeland, Duitsland, Frankrijk en Amerika. Bekende naoorlogse namen zijn Anglia, Consul, Taunus, Cortina, Zephyr en Zodiac.
In de tweede helft van de jaren zestig reorganiseert het hoofdkantoor van Ford de overzeese activiteiten. De Europese organisaties worden samengevoegd, de productie gerationaliseerd en geïntegreerd. Iedere fabriek concentreert zich voortaan op één of enkele modellen. Amsterdam krijgt de opdracht de Britse Cortina en Amerikaanse Mustang te maken.
 

De onderdelen worden in Amsterdam samengevoegd. Rechts de motorenbouw.

De assemblage van het koetswerk (hier een Cortina), nog helemaal handwerk.

Het polijsten en bijwerken van de carrosserie, zodat alle oneffenheden zijn weggewerkt.

Het koetswerk van een Taunus 17M bij binnenkomst en uitgang van de fosfateringsoven.

In de spuitcabine krijgen een Corina en Zephyr letterlijk kleur.

Werk aan de Ford Taunus 12M, zojuist gelakt.

Ook de wielophanging en de stoelbekleding werden in Amsterdam gemaakt of samengevoegd.

Het huwelijk van een 17M (links) en de eindmontage (rechts) van onder meer de Cortina.

Op de lopende band staan allerlei modellen door elkaar. Voor aflevering gaan de auto's de testbaan over, zoals deze Mercury.
 

Nieuwe toekomst
In 1975 lijkt een nieuwe toekomst voor Ford aan te breken. De assemblage van personenwagens heeft inmiddels plaatsgemaakt voor die van de Transit-bestelwagen. Amsterdam wordt het centrum voor bedrijfswagens. De fabriek wordt uitgebreid voor de productie van een geheel nieuwe, zware vrachtwagen, de Transcontinental. De verwachtingen zijn hoog. Ten onrechte blijkt al snel. De truck is geen succes. Bij elk afgeleverd exemplaar moet flink geld bij, zo’n 23.000 gulden volgens becijferingen. Na 8000 stuks besluit Ford de stekker uit het project te trekken. In 1981 gaat de fabriek definitief op slot, massale protesten ten spijt. Ruim 1100 werknemers komen op straat te staan. De Nederlandse Ford-fabriek is daarmee definitief verleden tijd. ■

De foto's zijn afkomstig uit een brochure die de PR-afdeling van de N.V. Nederlandsche Ford Automobiel Fabriek in Amsterdam begin jaren zestig uitgeeft, aangevuld met enkele eigen opnamen ter plaatste gemaakt. Bezoekers van de fabriek kregen het boekje na afloop mee naar huis.